homelessrights_chuuk

Printer-friendly version: (TBA)

Fairo Pwan Kapongánnim!

  • Ekkei porous a kawor fáán iten pekin osukun ngeni aramas ren “ACLU Foundation” non Hawaii.
  • Ekkei ménapen chék porous esapw wewen nge ekkóch éúréúr ren pekin annuk. Ren éúréúeren pekin annk, kopwe churi emén souannúk.
  • Ekkei porous mei ochupa ekkóch échúpérún akasiwin ren met City me County nón Honolulu ra féri esenipaen an “ACLU” nón Hawaii/Alston Hunt Floyd & Ing “lawsuit” Martin v. City & County nón Honolulu.
  • Ewe Annúkún Isóisen Pisek (“SPO”) me Annúkún Enimengaw Wón Side Walk (“SNO”) fan iten chék met pisekin City me County nón Honolulu. Mi pwan sókonó annúkún pisekin “State” (awewe ren “Sand Island Park”), me Pisekin “Hawai‘i Community Development Authority” (awewe ren “Kaka‘ako Community Developent District”), me met pisekin “Federal” (awewe ren “Fort DeRussy beach me park”). Ew menapen annúk, mi atai annúk áán emén epwe “camp” nón ekkei neni nge ese wor néún taropwen múmúta.
  • Ren sóposóponón porousen sakkofesenin óómw kewe púúng ren ekkei neni, katon (visit) ach kewe Ewin Akasiwin “toolkit” wón kampiuter ren https://acluhi.org/first-amendment-toolkit/.

Ekkei porous non “v.1.4, April 2016” mei wosewosen púng usun met “ACLU” mi sinei fansoun an féri (publication), nge ekkena porous mi tongeni ekesiwin ese pwan nifinifin fansoun. Mefef, pesepes me ekkesiwin (corrections) ka tongeni tiin ngeni: office@acluhawaii.org

TETENIN:

A WOR “SWEEP” NÓN EI FANSOUN. METTEKAN ÁÁI PÚÚNG?

A PÉÚTÚNÓ PISEKI FANSOUN EWE “SWEEP”. IFAN USUN ÁÁI ÚPWE ANGEI SEFÁNNI?

IAN ÚPWE TONGENI SÚ NGENI IAN REN “SHELTER” ME SAKOPATEN ANINIS?

ÁI NÚKÚ NGE A TA ÁÁI KEWE PÚÚNG. MET UPWE TONGEI FÉRI?

IFAN USUN ÁI UPWE ANINIS AN EPWE ÉCHÚNÓ METTÓCH FÁÁN ITEN “HOMELESS” NÓN HAWAI‘I?/PÚÚNG REN PEKIN ÚTTÚT FANSOUN AI/AM/AR “HOMELESS” NÓN HAWAI‘I

A WOR “SWEEP” NÓN EI FANSOUN. METTEKAN ÁI PÚÚNG?  

Mi wor ómw púúng ómw kopwe angei pisekumw memwen repwe “sweep”. City epwe chék fakkun ngonuk úkúkún 30 minich óómw kopwe angei pisekumw. Ina mo iká City a fen titienó ewe neni (ren a a fen titi ngeni “plastic” mi ón arun óómw iwe tento, awewe), en mi chék chiwen tongeni tonong nón ewe neni a fen titinó óómw kopwe angei pisekumw. Mwirin 30 minich, kopwe fókun chék nómw núkún ewe neni a tep púún kete ares. Ika mi wor terumw, City epwe fakkun chék aniniséch ngonuk me awora ngonuk óómw fansoun.

Inamo ika a fen kesip ewe “park”, mi wor óómw púúng óómw kopwe tonong non ewe “park” óómw kopwe angei pisekumw kewe. Pwan mo nepwin inamo iká a kesip ewe “park”, City epwe chék fakkun ngonuk 30 minich óómw kopwe angei pisekumw kewe. Nón enna úkúkún 30 minich, ponis rese tongeni aresinuk ika uwoungonuk tikit ren óómw nómw nón “park” mirin an a fen kesip. Ika ka fen ares ren ika wor noum tikit ren óómw atai annúkún “park” a kesip fansoun óómw angei pisekumw, kose mochen churi chon “ACLU” nón Hawaii.

Mi wor óómw púúng ar repwe túmúnéchú met pisekumw ra angei atun “sweep”.   City epwe chék fakkun isóni napengeni mettoch meinisin ra angei atun ewe “sweep”, iwe mei wor óómw púúng óómw kopwe angei sefáni mwirin. City epwe fakkun chék túmúnéch fansoun ar wanong óómw kewe pisek non ekkewe nenian (bins). Epwe fakkun chék achocho ngeni aan epwe núkúw feseni pisek mi chéchén me mi pwas. Iká en mi nómw fansoun ena “sweep” City epwe ngonuk eché risitan (SPO/SNO tag) pisekumw kewe repwe ónómu. Ika kese nómw, City epwe fakkun chék watiw eché risit (“SPO/SNO tag”) arun ewe neni (ekan napengeni wóón “pole” ika irá) an epwe pwáratá met ra angei. NÚKÚW ÉCHÚ ENNA RISIT (TAG), mi tongeni anisi an epwe mecheres óómw angei sefáni pisekumw. Kosapw pwan i nónien ika kese kúnékún risit (tag), en mi chék pwan tongeni angei sefáni pisekumw kana.

Ika City a péútanó pisekumw kana, City epwe fakkun chék fitioni (video record) ekkewe popun/wewen ar péútirenó.   City ese fakkun tongeni an epwe anómu ekkei sakkun mettóch awe ren tinnen propein (propane canisters), patirin torakú, pwan tinnen sprei (aerosol cans); “drugs” mi annúk, safei ese wor taropwen seni tokter, me pisekin áán “drugs” (mi pachenong paip me taropwen tukumi “drugs”); péén póór; ika mettóch mi fatéch pwe kapich. Ren unusen enna niis ren met City a tongeni oturanó, katon wón kamputer https://acluhawaii.files.wordpress.com/2016/01/96-3.pdf.

Ika en mi nómw fansoun an City “sweep”, ka tongeni angei ekkei mettoch nón ewe úkúkún 30 minich mi affat ren ar resapw péútanó. Ika kese nómw, City a tongeni peutano ekkei mettóch. City epwe chék fakkun fitioni (video record) wewen ar ra péútanó (iwe mei wor óómw púúng ren ekkei “video” – katon faan ren sóposópónón porous). Ese wor óómw púúng óómw kopwe angei “drugs” mi atai annúk, pisekin efeiengaw, ika ekkóch pisekin “drug”, nge mi wor óómw púúng óómw kopwe angei únúwomw sáfei maruwo.

Met City epwe fér ngeni únúmwomw maruwo (ekkewe mi múmútá seni tokter) me metakewe pisekin “drugs”? Ika en mi tongeni pwári (nón ewe fansoun “sweep”) pwe mi wor noumw taropwen múmútán maruwo (medical marijuana registration), City a tongeni eniwini ngonuk únúmomw maruo me met pisekisekin (awewe maruo mi wor múmútán, tukutukun, me paip).

Met City epwe fér ngeni mwéngé (food)? Ika en mi nomw fansoun an City “sweep” ka tongeni angei metekena onomw. Ika kese nómw, City a tongeni isóni met méngé ese tongeni ngawenó (awewe ren , méngé nón tiin). Ika méngé mi tongeni ngawenó (awewe ren minik, rais mi kuk), City epwe nikitano nón úkúkún 1 awa, murin enna fansoun, City a tongeni oturanó.

Met City epwe fér ngeni piseki kewe pisekin enimetin inis? City epwe isóni pisekum kana fiti fengen me pisekin pinché (toiletry products), pachenong chówónán sampu, kantisoner me soop. Nge, City esapw isóni mettóch mi nómw nón tiin (awewe ren “hairspray” me “spray” kepiten fáán paw).

Met City epwe féér ngeni áái kewe irá panner? City epwe péútanó óómw kana irá panner, nge epwe siwini esapw pwan kamé. Ika City epwe oturanó óómw kana irá panner, repwe makei fite ekkena panner won ewe “SPO/SNO tag”. Ka tongeni wanó enna taropwe (tag) ngeni “Hālawa Storage Yard”, ina repwe ngonuk úkúkún fite enna panner mi mak wóón noumw na taropwe (SPO/SNO).

Nge efet ika mi chéchén, pongaw me wor maan wóón piseki kewe? Úrúrún, City epwe fakkun chék isóni meinisin pisek, ina mo ika ir mei nimengaw, pongaw, me annou. Nge ika pwe pisekum kewe ra wosewosen nimengaw, “ese fakkun wor emén aramas mi mirit epwe ekieki pwe epwe tongeni chiwen tawe ne aa/úféúf sefáán”, City esapw isóni iwe epwe oturanó, mwirin ar fitioni (video record) pwe repwe ne oturanó.

Mi tongeni an epwe kan kawor/tour ngeniei esinesin memwen an epwe kan wor “sweep”? Mi pwan wor fansoun/ekkoch esapw tawe, nge ewer. City ekan awora esinesin wón kamputer (website) esapw mang seni kunok 3 NEKUNION ren ian me inet ra óóta pwe repwe “sweepini” sorota/nesor. Ka tongeni kúúta enna esinesin wón kamputer ren http://www.honolulu.gov. Wóón peniiefichin enna pech (page), fáán enna “Hot Links,” tiki enna kinikin e mak “SNO/SPO “Esinesinen Etipeew”. Ka pwan tongeni angei/kúna esinesin wóón kamputer/fon ren “Twitter” me “Facebook” (ka tongeni soposopónó ne ánea porousen ifan usun óómw epwe tongeni tour ngonuk porousen esinesin wóón noumw fon).

City ese pwan menei aan epwe awora esinesin ren pekin “sweep” ika pwe pisekumw kewe mi esenipa osukosuken semwaw, efeiengaw, ika nónómwéchún aramas “welfare of the public orto” the “nónómwéchún (tarochún) túmúnún ewe neni (orderly management of public property).” Ika pwe efis ei, mi menei an City epwe fitioni (video record) ar ra “sweep” me achocho ngeni ar repwe awora/annómu porousen ar koturuno pisek nge ese wor esinesin me mwan.

Ifan usun ai úpwe tongeni tour ngeniei esinesin won kamputer “Twitter” me “Facebook”? An epwe tongeni tour ngonuk esinesin me won “Twitter”, katon/tapwei won @acluhawaii. An epwe tour ngonuk non “text” (won fon) “text” ngeni 40404 makei: “follow acluhawaii. A tongeni toruk “text” ren an “ACLU” #ACLUSweepTweet” esinesin. Ika ka mochen ékéúnó an epwe toruk “text” seni “#ACLUSweepTweet”, “text” ngeni 40404 me makei “unfollow acluhawaii”. Ewe “ACLU” nón Hawai‘i a kan pwan pachetá (post) porousen “sweep” wóón Facebook iteiten ráán, ar na Facebook iei itan (“ACLU Hawaii”).

(niwintá asan)

A TURUNÓ PISEKI KEWE ATUN EWE “SWEEP”, IFAN USUN ÁÁI UPWE ANGEI SEFANIR?

City epwe fakkun chék isóni pisekum kewe non úkúkún 45 ráán.

Ika en emén “homeless” iwe kese tongeni mééni mémén “storage”, City epwe fakkun chék oturanó úrúrún mémén iwe, Kékéri ewe Pútáin “Facility Maintence” ofes wóón # (808) 768-3343 ren inet kopwe tongeni nó angei pisekumw kana.   Etinó “Hālawa Storage Yard” a nómw 99-1077 Iwaena Street nón úrúrún kopwe chunó ren óómw kopwe angei pisekumw kana.

Fansoun óómw féri óómw fansoun chunó, City ina epwe eisinuk nampan óómw “SNO/SPO tag”, Ika kese sinei nampan óómw “tag”, anapanapa (ika achocho ngeni ne anachanagei óómw “SNO/SPO tag”) pwinin maram, fansoun me ian e fis ian enna “sweep” me anapanapa nikinikin met enna/ekkena re angei.

Ka tongeni angei pisekumw kana fáán ew chék ika Nikiti ekkóch kopwapw pwan niwinitir mirin.

Ika en “homeless” nge kese tongeni méni mémén “storage”, City epwe fakkun chék ataienó met mémén. Ika en “homeless” nge kese tongeni méni, ese pwan chiwen menei óómw kopwe mééni och mettóch. Kopwe sainei eché taropwe pwonei (pwáratá) pwe (1) en mi “homeless”, me (2) kese tongeni méni mémén iwe. Ika ke sainei ei taropwe, ka tongeni angei pisekumw kewe nón chék enna ranin me kunok, ina mo ika City e pesei pwe kopwe fakkun méni. Ika pwe esapw ina, ina kopwe méni epwe tori $200 óómw kopwe angei pisekumw kana.

Met upwe tongeni féri ika City a atai piseki? Met upwe tongeni féri ika City a angei piseki nge a turunó? Ika ke ekieki nge City e atai pisekumw fansoun “sweep”, ika City e angei pisekumw fansoun “sweep” iwe a péútúnó, ka tongei “claim” seni City pwe repwe ménsefáni. Mi mennei óómw kopwe amasowa néún City ina taropwe (Claim Form), aporausa met efis, ian, me inet. Mi tongeni epwe tori 6 maram an epwe tongeni wor pénúwan meren City. Ika ke mochen féri angangen “claim”, kepwe chék féri taropwen sap mang seni 2 ier seni ewe fansoun kewe mettoch ra ta ika péútúnó. Ka tongeni kúna enna taropwen “Claim” me éúréúr ikei: CityandCountyClaimForm

A turunseniei nei taropwen “ID”, iwe úa mochen siwinir. Upwe ifa usun?

Óómw kopwe siwini noumw “Hawaii State ID” ika “Hawaii Driver License”:

Ren “State ID” ika “Driver’s License”, chunó nón ese pwan nififin meni nein ekkena ofesin “Driver License”. Enna e kon kan ngeni “downtown” Honolulu ina e nómw “1199 Dillingham Blvd”., fon#: 532-7730. Amasowa enna apinikation (application) (eché ren “State ID”, iwe pwan eché ren “driver’s license”). Ka tongeni angei ekkewe taropwe (forms) me ikkei.
“State ID”: http://tinyurl.com/hl9zbzf
“iDriver’s License”: http://tinyurl.com/gtontxk

  • Ren “State ID” ika “driver’s license”, mei mennei kopwe méni $6. Ka tongeni méni wóón “cash”, “check” kopwe méén ngeni “City and County” nón Honolulu,” ika “Visa, MasterCard”, ika “Discover debit” ika “credit card”.

Ren óómw kopwe kút noumw minafén “Hawai‘i State ID” ika “Driver’s License” ika ese mo wor noumw me mwan:

  • Ren ew me nein “State ID” ika “driver’s license”, chunó ngeni ese pwan nifinifin nein ekkena ofesin “Driver License”. Enna ekon kan ngeni “downtown” Honolulu ina e nómw “1199 Dillingham Blvd”., fon#: 532-7730. Awesi enna “application”.
  • Ren ew me neir ren “State ID” ika “driver’s license”, ka tongeni méni $40. Ka tongeni méni wóón “cash”, “check” kopwe méén ngeni “City and County” nón Honolulu,” ika “Visa, MasterCard”, ika “Discover debit” ika “credit card”.
  • Awora ekkei sakkun taropwe (documents) mi mak faan ei
    • Rúwaché taropwe epwe pwári pwe en mi nónóm nón Hawai‘i (taropwen fifi ika pwan ekkoch taropwen “utility”; taropwen mén “cell phone”; taropwen toraku “registration/title”; taropwen bank ren “checking” ika “savings”; risiten niwinumw [payroll stub] nón ewe ruw maram a nó; taropwen etipeew ren imw [rental agreement]); me
    • Piskin Pwáratá ren wosetán itomw (“birth certificate”, “U.S. passport”, passport minen núkún Merika ese mo “expire” ika mi pwan wor “visa”, “certificate” ren apupunú); me
    • Pisekin pwáratá ren uputiwomw (“birth certificate”, “U.S. passport”, passport minen nukun Merika ese mo “expire” ika mi pwan wor “visa”, “driver’s license”); me
    • Pisekin pwáratá pwe mi múmútá pwe kopwe nómw nón U.S. (“birth certificate”, “U.S. passport”, “valid I-94”, “certificate” pwe ka emén “citizen”, “green card”, taropwen múmútán angang, ika pisekin pwáratá pwe mi múmútá kopwe nómw nón Merika).

Ika mo pwe kese tongeni prufini (proof) pwe mi múmútá kopwe nómw nón Merika, en mi chék TONGENI kút noumw “driver’s license” fán núrún annukún “Hawai‘I” – ina mi tichikitiw faan.

Meinisin taropwe (documents) epwe “originals” ika “certified copies”. Kapin ese impwang esapw ketiw. Katon http://tinyurl.com/j47uvms.

Ika pwe úrúrún kosapw nómw nón Merika ika ese pwan wor taropwen pwáratá ren nampan noumw “social security”, ka tongeni kút noumw “Driver’s License” nge epwe chék nifinifin néúnéún:

  • Chunó ren nenien fér “Driver License”. Enna ekon kan ngeni “downtown” Honolulu ina e nómw “1199 Dillingham Blvd”., fon#: 532-7730. Amasowa taropwen “application” ren ekkewe “Driver License” mi chék nifinifin néúnéún.
  • Méni niwinin (ekan $40, nge mi kan wor popun an sókonó, katon http://tinyurl.com/zhwuzh9). Ka tongeni méni wóón “cash”, check epwe mak “City and County of Honolulu,” ika néúnéú “Visa”, “MasterCard”, ika “Discover debit” ika “credit card”.
  • Wato/pwári ekkei taropwe (documents) faan:
    • Rúwaché taropwen (two documents) epwe pwári pwe en mi nónómw Hawai’I (taropwen fifi ika pwan ekkóch taropwen “utility”; taropwen méén “cell phone”; taropwen toraku ren “registration/title”; taropwen “bank” ren “checking” ika “savings”; risiten niwinumw [payroll stub] nón ewe ruw maram anó; taropwen imw [rent agreement]); me
    • Taropwen pwáratá wosetan itomw (“birth certificate”, “U.S. passport”, passport minen núkún Merika ese mo “expire” ika mi pwan wor “visa”, taropwen épúpúnú [marriage certificate]); me
    • Taropwen pwáratá uputiwomw (“birth certificate”, “U.S. passport”, passport minen núkún Merika ese mo “expire” ika mi pwan wor “visa”, “driver’s license”).

Kapasen éúréúr (special notes) ren ekkewe “Driver’s Licenses” mi chék nifinifin néúnéún:

  • Ka tongeni néúnéú taropwen apúpúnú (marriage license), taropwen mú seni pwúnúwomw (divorce certificate), néún chón sukun “ID” seni núkún Merika, pwan/ika fen “driver’s license” seni núkún Merika an epwe pwáratá itomw, uputiwomw, nge repwe siwin (chiaku) ngeni kapasen Merika ika pwe e/re mak nón kapasen ekis.
  • Meinisin taropwe (documents) repwe “originals” ika kapi mi impwang. Kapi ese impwang, esapw ketiw.
  • Ese pwan menei óómw kopwe prufini (proof) pwe mi múmútá pwe kopwe nómw merika, awora “visa”, ika awora nampan “social security”.
  • Ika ese mo wor noumw “driver license” seni ew me núkún ekkewe “state” nón Hawaii ika fen pwan Hawai’i, iwe mei mennei óómw kopwe angei ewe tes nón taropwe (written test), ($2.00 niwinin), ren óómw kopwe kút ewe mi chék nifinifin néúnéún (Limited Purpose Instruction Permit) $5.00 niwinin, iwe mwirin ka kút enna “Limited Purpose Driver’s License”. Katon Hawaii Department of Transportation website.

Ika pwe a turusonuk noumw taropwe (documents) meinisin, iwe kese chiwen sinei ian kopwe fen chiwen poputá me ian:

En mi tongeni angei kapin (copy) noumw kana taropwe seni ewe Pútáin Aninis Ngeni Arams (Public Benefits Office). Ika en mi piin akangei aninis seni múún [public benefits] (ren chówánán SNAP/foodstamps, TANF/cash assistance), ewe “Hawai‘i State Department of Human Services” (“DHS”) naman mi pwan wor kapin (copies) ren noumw taropwe (documents) mi auchea (ren “passport, “birth certificate”, “social security cards, “Hawaii state ID”), me metakan pwan néún óómw family taropwe [documents]. Ka tongeni kapini (make copies) ren ese pwan nifinifin met “DHS” mi annómu fáán itomw me óómw family.

Óómw kopwe kút noumw kapi (copies):

  • Kéri fon# 692-7770 (DHS Central Records) an epwe fat ian e nómw ian porousomw (records), Ika ke nómw nemenen “Honolulu”, porousomw ina epwe isóis “Pohulani Processing Center”, 677 Queen St., Suite 400B, fon: 587-5283.
  • Chunó ren na ofes e anómu porousomw iwe ka tingor kopwe katon poróusomw (benefits records). Áwewe ngenir pwe ke mochen angei kapin (copy) noumw taropwe e nómw ren “DHS”. Mi tongeni óómw kopwe úkúti nón úkúkún 1 ngeni 3 awa.
  • Ekkóch ofes ina repwe erá kopwe méni met kapi (copies) ke mochen angei ika éúkúkú chék met kopwe angei nge kosapw pwan méni.

Ren chóón winposun “Federated States of Micronesia”: angangen ekesin “passport”:

  • Chunó ren ewe “Consulate” ofes áán “Federated States of Micronesia”, a nómw 30490 Ualena, Ste. 412, Honolulu, HI 96819, Fon# (808) 836-4775. Uwei $75.00 “money order” me rúwaché (2) sasingin passport (passport-sized color photos). Ina epwe úkúkún 1 maram a toruk noumw “passport”.

Néún City kena taropwen “sweep” nón fósun chék Merika? Apw. Poputá seni June 30, 2016, City epwe chék fakkun awora esinesinen “sweep” non kapasen Chuuk, Marshall, Samoa, Spanish, Tagalog, me Tonga.

Ngang mi tongeni katon fition (videos) an City oturanó piseki kewe fansoun ar “sweep”? Ewer. Ewer inet fansoun áán City oturanó pisekumw kewe, repwe chék fakkun fitioni (video record) popun ar oturanó. Ika re oturanó pisekumw fansoun an City “sweep”, ka tongeni katon kapin na/ekkena fitio (videos). Óómw kopwe tongeni katon ena/ekkena “video”, kéri “Department of Facility Maintenance” wóón fon# 768-3343. Aporóusa ena/ekkena pwinin maram, kunokun/fansoun, me ian e wor ia “sweep”. Ka tongeni angei kapin (copy) enna video me nón “email”, wóón CD, ika chunó nón ofesin “Department of Facility Maintenance’s Kapolei” (katon enna “address” asan) iwe ka tongeni katon ikena ie. Mi wor óómw púúng an epwe tour ngonuk ena/ekkena fitio (videos) sap mang seni 5 ráán ren ráánin angang. Ese pwan mennei óómw kopwe méni ena/ekkena fitio (video).

(niwintá asan)

IAN UPWE TONGENI SÚ NGENI IAN REN “SHELTER” ME SAKOPATEN ANINIS?

K: Ngang mi tongeni méúr wóón “sidewalk”?
P: Ikkei ekkei neni nón O’ahu, kese tongeni kopwe móót, kóón, ika méúr wóón “sidewalk”:

  • A‘ala, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Aina Haina-Niu Valley, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Ala Moana-Sheridan, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Chinatown, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Meinisin áán “College” Nenien Fetan me (Walk Mall), iteiten ráán me pwiin mi annuk (all hours)
  • Downtown, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Fort Street Mall, 5:00 Nesosor – 10:00 Nepwin
  • Hawai‘i Kai, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Kailua, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Kaimukī, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Kahala, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Kapahulu, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Kapālama, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Kaneohe, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Kekaulike Mall, 5:00 Nesosor – 7:00 Nepwin
  • Kila Kalikīmaka Mall, Ususen Ráán me pwiin (24 awa)
  • McCully-Mō‘ili‘ili, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Sun Yat Sen Mall, Sárinfan (Monday) –Enimuw (Friday) 5:00 Nesosor – 7:00 Nekunion
  • Union Mall, Unusen ráán me pwiin (24 awa)
  • Wahiawa, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin
  • Waikiki, Unusen ráán me pwiin [24 awa] (“Special District”)
  • Waimanalo, 5:00 Nesosor – 11:00 Nepwin

Nge, ka tongeni móót, kóón, méúr, nón ew me nein ekkei neni ese pwan nifinifin fansoun ika pwe ke:

  • Móót, kóón, ika méúr pokiten semwaw mi chék weiweitá (medical emergency), ika ke wawa “wheelchair” ren óómw ter.
  • Móót, kóón ika méúr, ren óómw mochen úngeni ika fiti met mwékútún úngeni (“expressive activity”).
  • Fiti ew “parade”, “event”, ika “rally” ika angei múmútá seni City. Móót wóón an City sea ika koskake (koskake).
  • Katon http://tinyurl.com/z5oohqr

“Public parks”:
Kese tongeni fératá (set up) tento (tent) ika “shopping cart” nón ew “public park”. Tento (tent) mi pachenong mettoch mi fér seni sárem/chenikam, taponen (tarps), ika pinangket (blankets) e eitiw wóón asira (pole) ika sáán, nge ika pwe chék en nap seni ew etipan/pekin (more than one wall). Ika ke atai ekkei annúk, en mi tongeni paking wattenón úkúkún epwe $500.00, kapupus 30 ráán, ika fen ir me ruw. Ren soposoponón porous, katon “ROH § 10-1.2, 10-1.6(d):, mi nómw ikkei http://tinyurl.com/h7ns73o.

Ika ke isóni pisekumw (mi pachenong tento, “shopping cart”, “stroller”, ika “suitcase”) nón ew “public park”, City a tongeni epwe angei iwe a isóni (katon me faan). City a tongeni angei pisekumw seni park ika pwe:
(1) re nómw nón “public park” mwirin an a fen kesip (closing hours), ika
(2) re nómw nón “public park” nap seni ew ráán.
Ren sóposóponón porous, pi “ROH § 29-19”, a nómw eia http://tinyurl.com/z5oohqr.

“Public sidewalks”:
Ika ke isóni pisekumw wóón “public sidewalks”, mei wor an City púúng an epwe mwitir chék ne angei a isóni (katon asan)

Nge, City ese tongeni angei pisekumw ika pwe:
(1) pisekumw kewe mi kúkún seni 42” taman, 25” chénapan, pwan 43” tekian. Ewe/ekkewe pisek ese tongeni aan epwe nómw wón aan. Kopwe pi pún epwe sor úkúkún 36” epwe wáwá wón na "sidewalk”. Pisekumw na/kana sap tongeni epwe epeti áán aramas mwékút fetán wón na/ekkena “side walk”.
(2) Ika pwe pisekumw iwe ew chepen, “stand”, ew nenien annómu puk, taropwe (flyers, posters) ika ekkóch mémóngun mettoch. Epwe chék fakkun wor emén epwe chék nónómw ren enna chepen ika “stand” fansoun meinisin, ese tongeni epwe nómw wóón aan. Áán emén me emén chepen ika “stand” esapw watte seni 5’x2’ ika 10 “square feet”. Ese tongeni an epwe epeti aramas ar repwe fetan wón “sidewalk”.
Ren sóposóponón porous, pi “ROH § 29-16.6”, ina e nómw http://tinyurl.com/z5oohqr.

Ekkei annúk mi sakofesen ren pisekin “City”, “State”, “Federal”? Ewer. Ewe annúkún isóis pisek (“SPO”) me Annúkún Efitikokoi/Enimengawa Wóón “Sidewalk” (“SNO”) ei fáán asengesin chék met pisekin/kinikin City. Chechemeni pwe mi sókofesen annúkún ekkewe sókopaten neni, awewe ren pisekin City, pisekin State (ren chówánán Sand Island Park me), pisekin “Hawai‘i Community Development Authority” (ren chówánán “Kaka‘ako Community Development District”), me pisekin “Federal” (ren chówánán “Fort DeRussy beach and park”). Ew menapen annúk, mei atai annúk áán emén epwe “camp” nón ekkei neni nge ese wor néún taropwen múmútá.

Ren sóposóponón porousen ekkewe sakofen ren óómw púúng me wóón ekkei neni, pi ach iwe Akaewin Akasiwin “Toolkit” ikkei https://acluhi.org/first-amendment-toolkit/.
(niwinta asan)


SAKKOPATEN ANINIS ME IÉN ME IAN SIPWE CHUNÓ IA
Hawai‘i State Public Library System”, mi awora aninis ren “Internet computers” ese kamé, ekkoch pekin káé ren pekin “computer”, me “wi-fi”

  • Kút noumw “State library card” óómw kopwe tongeni néúnéú “internet” me “wifi” ($5 méén ren ién mi nónómw Hawai’i).
  • Meinisin kinikinin “Hawai‘i State Public Library System” (HSPLS) mi awora aninis ren “free Internet computer” ren ión kan mi wor néúr “valid library cards”. En mi tongeni “reserve” fansoun óómw kopwe néúnéú “Internet computer” ika feino chék néúnéú (walk-in basis). Fansoun óómw kopwe néúnéú “computer” ka tongeni awesi ne “sign-up” me wóón “computer” ren ewe “Public Access Catalog” (PAC) “computer” ika me wóón internet ren ewe “HSPLS website”. Mei mennei an epwe wor noumw “valid HSPLS library card” me “PIN” óómw kopwe awesi ne “sign-up” me wóón “computer”.
  • Ekkan esapw ir chóón nonómw ikei: Ika pwe esapw en chóón nónómw ikei (non-resident), mei mennei an epwe wor noumw “valid HSPLS library card” ren óómw kopwe awesi ne “sign-up” me néúnéú “Internet computer”. Eché “card” ren néúnéún 3 maram ren ekkan sap ir chóón nónómw ikei (non-resident library card) niwinin $10.00, mei pwan wor néúnéún 5 ier ren “non-resident” $25.00 méén eché.

Helping Hands Hawaii”, ra kan aninis ren “SNAP/food stamps” óómw kopwe amasow me kapaseis

  • Fon#: (808) 440-3832.
  • Ra tongeni aninis ren met menapen kapaseis, porousen tufichin néúnéú, katon ika kopwe tongeni néúnéú (pre-screening for eligibility), me aninis ne amasow “application” ren “SNAP/food stamps”, mi pwan pachenong “application” ren “TANF/cash assistance”.

“Legal Aid Society” nón Hawai‘I, mi awora éúréúr nón pekin annúk ren ién mi kúkún aan moni tonong (free legal services to low-income individuals) ren “housing”, annúkún family (family law), me aninis seni múún (public benefits cases).

Sam/Inn: Ika óómw family mi “homeless”, mi wor sakkopaten aninis áán noumw ewe/kewe semirit nón sukunen múún ra tongeni anis ngonuk:

  • Ka tongeni wanong noumw we/kewe semirit repwe sukun kosapw pwan úkúti tawen taropwe (awewe ren “school transcripts”);
  • Naman en mi fen pwan tongeni angang “City bus passes” esapw kamé;
  • Ika pwe ka “move”, ka tongeni emwekútú noumw we/kewe semirit ngeni meni sukun e kon kan ngonuk; ika, pwe ke mochen, en mi tongeni anómu noumw kewe semirit nón ewe sukun ra fen fifiti [existing school] (iwe resapw pwan “transfer”), ina mo ika ka mwékút seni ewe kinikin (district).
  • Porous auchea: en mi tongeni angei ekkei aninis (services) inamo ika mi wor ian ke méméúr ian nepwin. Ina mo ika ke nómw ren “friends” me “family”, ika nón “shelter” ika “motel”, úrúrún kopwe chunó/kéri ren ar na sukun iwe ka eis porousen enna “McKinney-Vento Act”.
  • Ekkena chóón angangen nón na ofesin sukun úrúrún repwe sinei óómw kana púúng, nge ika epwe wor osukosukan, ka tongeni kéri ewe pútáin “education” ren ewe ofesin chóón atawei áán “homeless menemenemang (DOE’s Homeless Concerns Office): Fon# (808)305-9869
    http://tinyurl.com/zdxpzle.

“Governor’s Coordinator” ren pekin “Homelessness”

  • Fon#: (808) 586-0193

“City and County of Honolulu’s Department of Community Services”

  • 715 South King Street, Room 311, Honolulu, Hawai‘i 96813
  • Fon#: (808) 768-7762

Áán “Mayor” Ofes ren pekin “Housing”

  • 715 South King Street, Room 311

“Shelters & Support”
“Institute for Human Services Shelter”

  • 24-awa “emergency shelter” mi wor aninis ren mwáán, fefin, me famini mi wor néúr nón “O‘ahu”.
  • Ekkei aninis mi pachenong (Programs include):
    • Aninisin pekin méngé ren meinisin “shelters”
    • “Supportive Housing programs” mi pachenóng “emergency shelter”, “Shelter Plus Care”, “Housing First”.
    • Pwan ekkóch “housing programs” mi pachenong (katon na “website” ren tichikin):
      • Epeti Esap Wor “Homeless”
      • “Rapid Re-Housing”
      • “Housing Placement Programs” ren “Needy Families” (TANF)
      • Anisi mi achocho ngeni resapw chiwen angei sakaw me “drugs” (Clean & Sober Transition)
      • “Mainstream Housing Options include”:
      • “Public Housing”
      • “Senior Housing”
      • “Mental Health Group Homes”
      • “Clean & Sober Housing”
      • “Rent to Work”
      • “Section 8”
      • “Adult Residential Care Homes”
      • “Market Rental Units”
      • “Adult Foster Care Homes”
      • “Airline Relocation”
      • “HUD-VASH”
      • “Supportive Services for Veteran Families”
    • “Pre-and-post vocational employment programs”
    • “On site clinics” (medical and psychiatric)
    • “Case management services”
    • “Childrenʻs services”
  • Fon#: (808) 447-2800
  • 546 Ka‘aahi St, Honolulu, HI 96817, https://ihshawaii.org/
    • Esapw wor máán. (mi múmútá maan nón “Hale Mauliola”)
    • Mi wor nenien pinché me tútú an chóón nómw (residents).
    • Ese wor “kitchen” ren an chóón nómw repwe aa, iwe chóón nómw ese múmútá ar repwe pusin uwouto ener ika “snack” nón “shelter”
    • Mi wor kapet (lockers) mi sakofetán saisin ren chóón nómw ra tongeni aa, nge menapan, kopwe pusin uwouto ómw nók (lock).
  • Katonong (Admissions):
    • Ese pwan menei “ID” ren katonong (admissions)
    • Ekkan re/repwe nómwotam repwe awora taropwen pwáratá pwe ese úrir “TB” (TB clearance) sap mang seni únúngát ráán.
    • Ese pwan mennei “drug test” ren óómw kopwe tonong.
    • Mi múmútá óómw kopwe uwei ew “suitcase” mi wátte, menip epwe fen pwan I wor sóposópun nenien isóis (extra storage)
    • “HIS” epwan wusen túmúnú ewe “shelter” Sand Island (“Hale Mauliola”)www.ihshawaii.org/halemauiolaMet mei mennei kopwe féri óómw kopwe kewtiw (tonong) me nikinikin neni mi chék néné, nge ikkei met a ekis sókonó: (1) óómw kopwe tongeni nómw Sand Island, epwe fakkun wor óómw moni tonong (epwe seni angang iká aninis seni múún, awewe ren “SSI”, “TANF”, ika anianisin moni [cash assistance]); (2) Sand Island mi wor nenien méngé aan chóón nónómw, ir mei pwan aa fengen “icebox”, kónikin úún me nenien “BBQ” faniten chóón nónómw repwe aa (3) mei wor pwan sopusopun nenien isóis ren ew me ew shelter. Mi múmútá maan (animals). Churi “HIS” ren tichikin porous.
    • “HIS” mi pwan wor ekkóch “shelters” e nemeni. Katon visit their web pageika eis ka kéri fon# (808) 447-2800.

“Next Step Shelter”

  • “Emergency shelter”. Hours: Sarinfan ngeni Enimu 5:30nekunión ngeni 8:30nesosor; Ammon me Raninfen mi suk unusen ráán. Rechister me katonong nón “Shelter”: Sarinfan ngeni Aruwánú kunók 1nekunión ngeni 4nepwin. Kesip Enimu. Meinisin minafén chóón amasow me chóón eféúnúa néúr “application” mei mennei repwe chuto sap mang ren ewe “shelter sap mang seni kunók1:00 nekunion
  • Fon#: (808) 585-8800
  • 591 Ala Moana Blvd, Honolulu, HI 96813 (Pier 1 off Forrest Avenue in the Kaka’ako area),https://waikikihc.org/locations/nextstep/
    • Ese múmútá maan (animals) me núkún chék ekkewe maan chóón aninis.
    • Mi wor nenien pinché me tútú áán chóón nónómw.
    • Ese wor “kitchen” áán chóón nómw repwe aa, nge chóón nonómw ra tongeni uwouto ar “ricecooker”, ener, me ar “snack”
    • Enna “shelter” a wor “locker” ian mi umutiw ew me we, chóón angang ra tongeni isóni pisekum (esapw pwan kon chóómong) iwe rapwan tongeni nokei me suki (lock/unlock) fansoun ka mochen repwe suki.
  • Katonong (Admissions):
    • Ese pwan mennei epwe wor noumw “ID” ren óómw kopwe ketiw.
    • Mei mennei repwe angeni porousen inisumw (Background check), en kopwe pusin méni; enna “shelter” epwe pwan cheki ewe “Sex Offender Registry” iwe repwe pwan eisinuk ika en mi atai annukun efeingawa aramas (violent crimes).
    • Mei mennei an epwe wor taropwen pwáratá pwe ese úrúk “TB”, ena “shelter” epwe tinukenó ian kopwe angei me ian nge esapw kamé.
    • Epwe wor taropwen pwáratá pwe en emon “Homeless”.
    • Ka tongeni uwouwuto óómw “suitcase” me “backpack”, nge pisekin emén me emén epwe tongeni kuchunóng non ekkewe “2 20-kanon (gallon) ekkwe “plastic” enien isóis mettóch.

“Lighthouse Outreach Center Shelter”, Waipahu

  • “Emergency shelter” mi suk seni 5:30 nekunión ngeni 7:30 nesosor. Chóón chuto (Guests) mi kawor ngenir méngén nekunión me nenien isóis pisek (lockers). Enna “shelter” mi pwan awora aninis ren pekin méén imw (rental assistance), pekin aninisin pioing (medical issues), me aninisin sinnenapei nónómun wóón ekkei fénú, awewe ren néúnéún moni me… (budgeting).
  • Fon#: (808) 680-0823. Ika ese wor ién e pénúweni óómw kéké near, watiw óómw porous, (leave message).
  • “Address”: 94-230 Leokane St, Waipahu, HI 96797, http://www.riveroflifemission.org/ministry02_lighthouse.htm
    • Ese múmútá maan (animals) nón ei neni me núkún chék ekkewe maan chóón aninisin aramas (service animals).
    • Mi wor imwen pinché, nge ese wor imwen tutu.
  • Katonong (Admissions):
    • Mei mennei epwe wor noumw “State ID” ren óómw kopwe ketiw
    • “Caseworker” nón na “shelter” repwe kútta pworusomw (background check)
    • Mei mennei epwe wor taropwen pwáratá pwe ese úrúk “TB”, kopwe pusin méni
    • Ren niisen “shelter” mi unuséch, katon an “U.S. Department of Housing and Urban Development’s” na niis ren “homeless shelters” nón “Hawai‘I” (férien county), iei porausan ikei: http://tinyurl.com/hbswkr6.

“Pohulani Processing Center, Hawai‘i Department of Human Services, O‘ahu Branch”

  • 677 Queen Street , Honolulu HI 96817
  • Fon#: (808) 587-5283

“Section 8 Housing Office”

  • 842 Bethel St., 1st Floor, Honolulu HI 96813
  • Fon#: (808) 768-7096

Chechemeni pwe ekkóch “shelters” ra tongeni enenia famini (families), nge ekkóch chók ra tongeni enenia emén me emén (ekkewe rese famini). Churi ew me ew “shelter” óómw kopwe sinei ién ra kan tongeni anisi. Meinisin “shelters” úrúrún repwe tongeni enenia ekkan mi pwopwo (pregnant) me/ika ir mei chék chiwen okoupu néúr, fefin ra kan pwúnúweni fefin (lesbian), mwáán ra kan pwúnúweni mwáán (gay), me/ika ekkewe ir mwáán are fefin ngera mwochen anapanapa inisir pwe ra mochen repwe fefin/mwáán (transgender [LBGT]) me/ika mi wor terir (disabilities). Ika ke mefi/núkúw pwe a wor áán emén tipefifinifin ngonuk (discriminated against), kose mochen chuto/kékéri ach ei ofes.  (niwintá asan)

IFA USUN AI UPWE TONGENI ANINIS AN EPWE ÉCHÚNÓ METTÓCH FANITEN “HOMELESS” NÓN HAWAI‘I?

Fangetáni ekkóch óómw fansoun óómw kopwe anisi ekkewe neni (organization) ra kan wosewosen ankanisi ekkewe ir mei kan “homeless”.

Áán “ACLU” sekining (mission) pwe repwe éféúnúwaéchú/aninis pwe múún (government) epwe anénéwchék nikinikin áán aninis ngeni émén me émén aramas. Ika pwe mi fisingonuk angangen sakofesenin nikinik me nifinifin (discrimination), ren óómw kopwe aporausa ngeni kich (ACLU) nón mónomón porousomw ina, ka tongeni anisikich nón ach angangen pengkio (research) me pwan tongeni esenipa ekesiwin (changes) mi múrinné. https://acluhi.org/need-legal-help/

Úttút! (Vote!) Óómw “vote” mei watte péchékúnan (powerful), me auchea. Mi tongeni esenipa ekesiwin nón ach ewe múú (government) – ir ekkewe aramas ra wúsen féri annúk me éúréúr ren nikinik (rules) fáán itach meinisin. Kútta porousen ién ka mochen útti memwen kopwe úttút, útti chóón sá (run) ié e afona (pwári an aucheani) met mi auchea ren nóngóngun manawomw (values).

Ka tongeni “register” óómw kopwe “vote” nón Hawaii – ina mo ika ese wor óómw “address” (neniomw). Ka tongeni “vote” nón Hawaii ika pwe:

  • En ka nónómw Hawaii (Hawaii resident).
  • En “U.S. citizen”.
  • En a tori 18 ierumw (ika epwe tori 18 ierumw nón enna fansoun úttút [election] – ka tongeni “register” ika a tori 16 irumw, nge kese tongeni “vote” tori óómw tori 18 ier).

Taropwen “vote” ka tongeni “print”: http://elections.hawaii.gov/wp-content/uploads/2016/03/VR-PAB-English.pdf
“Register” wóón kamputer (online) óómw kopwe úttút: https://olvr.hawaii.gov/

Kapaseis Ra Sou Ekeis Chékhttp://elections.hawaii.gov/frequently-asked-questions/online-voter-registration/

Nge efeiká ese fakkun wor ai “address” (homeless/houseless)?: 

  • Ika pwe chék a tori kéúkún óómw ka tongeni “register” (katon me asan) ka tongeni “register” óómw kopwe “vote” nón Hawaii – ina mo ika ese fakkun wor neniomw (address).
  • Wóón enna taropwen “register” óómw kopwe “vote”, mi wor enna neni (space) ren ia ke kan nónómw ia (where you live) me ian ekan titinóian noumw taropwe (mailing address).
  • Ia ke kan nónómw ia: ika en “homeless”, en mi tongeni maketiw ren mechesin awewe ka tongeni erá “ewe koskake [the bench] pekúkútá en esopw [Ewa end] nón Ala Moana park”. Nain (Line) 7 wóón enna taropwen “register” mi awora nenien óómw kopwe awewei/aporausa ne menapei ian ka kan nónómw ian .
  • Kopwe chék fakkun awora ew “address” ian repwe tinanó ian noumw taropwe (mailing address), púún ewe ofesin úttút epwe tiin ngonuk noumw karten úttút (precinct card), ese pwan nifinifin ian, porun posto ( P.O. box) , nenien emén chiechiomw, nenien chóón óómw famini/aramasomw, me pwan iakan. Ekkóch “shelters” ra fen pwan I múút ngeni chóón nónómw rer repwe aa ar “address” ren néúr taropwe (mail). En mi tongeni kapaseis.

Nge efeia ika mi wor teri (disability)?

  • Meinisin nenien úttút ir mi monentá ngeni mi ter (ADA-accessible), me pwan tongeni óómw kopwe “vote” me nefén toraku ika kese tongeni tou seni wómw toraku. Kopwe chék epipi (honk) wómw torkau fáán ew ika ruw iwe emén chóón angangen úttút epwe etinó remw, ika tinanong emén epwe ereni ewe/ekkewe chóón angangen úttút (Voter Assistance Official) pwe mi wor chóón mochen úttút neféén toraku (curbside voting assistance).
  • Mei wor sokkopaten pisekin aninis ren mi ter (variety of assistive devices) ren mi púng seninger, chúún meser, ika weires ar repwe mwékút (mobility impaired) mi nómw ren nenien úttút (polling station).
  • Ewe nenien úttút epwe fakkun achocho ngeni nón an tongeni ne ánis ngonuk met óómw wanengaw.

Met mi mennei áái upwe pwan néúnéú “ID” minen kafement (government-issued “ID”) áái upwe “vote” nón Hawaii?  

Ika ka piin “vote” nón Hawaii me mwan, ese pwan menni óómw kopwe pwári noumw “ID” nón nenien útút.

Kopwe pwári noumw “ID” ika pwe:

  • Ekeran iei ewin óómw kopwe “vote”

IKA

  • Ke tinanong noumw taropwen úttút, nge kese ochungeni noumw “ID” nón enna atun.

Ika kepwe pwáári noumw “I.D”., ka tongeni néúnéú noumw “Hawaii driver’s license” ika “State ID” kart, IKA eché me nein ekkei sakkun taropwe mi affat me faan ekkan mi pwá itomw fengen mi óómw “address”:

  • Taropwen fifi minafé (Current utility bill).
  • Taropwen “bank” minafé (Current bank statement).
  • Taropwen niwinumw meren kafemen ika pwan ekkóch (Current government or other paycheck).
  • Ese pwan nifinifin taropwe seni kafemen mi pwá itomw me óómw “address” nón (name and address).

Nón ewe nenien úttút: 

Chóón angangen úttút repwe eis noumw “I.D”.

Ika ese wor (ika kese mochen pwari) noumw “I.D.” nge ka fen piin “vote” me mwan, ESE pwan mennei óómw kopwe pwari “I.D.”

Ereni ewe chóón angangen úttút pwe ke mochen úttút nge kose mochen pwari noumw “I.D.”. Mei wor ar anen ar repwe tongeni cheki ika en io, nge resapw pwan katon “I.D.”. Ika ewe chóón angangen úttút ese sinnei met epwe féri, erenir repwe esine ngeni ewe “Voter Assistance Official” ika ewe chóón nemeni kikinin úttút(Precinct Chair).

Napengeni (menapan) iwe ewe chóón angangen úttút epwe épwénú met poróusomw (your information) iwe a eisinuk kopwe ereni ifan neniomw (residence) mi nómw wóón niis nón ewe puk (iei ewe porous/neni ka watiw nón noumw iwe taropwen “register). Iwe ika en mi “register” me ka fen piin “vote” memwan nge ke aa/maketiw “the bench at the ‘Ewa end of Ala Moana park,” ina met kopwe ereni enna chóón angangen úttút, iwe úrúrún kopwe tongeni “vote”.
(TOP)